درباره علامه مفسر شیخ نصرالله شبستری (ره)


زندگی نامه خودنوشت علامه مفسر (ره) حضرت آیه الله حاج شیخ نصرالله شبستری(رضوان الله تعالی علیه

اطلاعات بیشتر

 بسم الله الرحمن الرحیم

سرور محترم السلام علیکم معذرت می خواهم نمی توانم جواب شما را بدهم یک عمر مواظبت و مراقبت مُحَصَّلِ تاریخ زندگی اینجانب است که با قدمهای آهسته آن قدر که می توانست به تقدیم خدماتی که در نظر داشت (از قبیل تبلیغ و تدریس و تفسیر قرآن کریم و تالیف) مشغول شد، جز آنکه زندگی من آن قدر متنوع نبوده که بتوانم مطالب زیادی حضورتان عرض کنم.، علاوه بر این تحصیلاتم خیلی مرتب نبوده است و به راستی به گفته آن دانشمند

من خسی بی سرو پایم که به سیل افتادم            چونکه می رفت مرا هم به ته دریا برد

بنده شاید بالنّسبه به اکثر همکاران زیاد کار کرده و نوشته ام اما آنچه که خیلی برای آن ارزش قائل باشم زیاد نیست.

لاف از سخن چو دُر توان زد                                   آن خشت بود که پر توان زد

و لذا در پشت پاره ای از تعلیقات و نوشته ها این عبارت را از یادداشت های قزوینی به عاریت گرفته و تذکر داده ام که این نوشته مرتب و منظم نیست و غرض من از تسوید این اوراق اصلاً و ابداً و بوجه من الوجوه تالیف تصنیف و استفاده دیگران نبوده است بلکه غرض یگانه و مقصد بالانحصار من فقط یادداشت، و رفع احتیاج شخصی خودم است. بس» لذا طبق وصیت و تقاضای راقم این سطور بدون ارائه دادن به احدی باید از بین برده شود البته وقتی که چنان واقعه برایم رخ دهد

 و اما راجع به سوال دیگر شما به قول آنها که در بازپرسی جواب می دهند

اسم نصرالله نام خانوادگی زرگر شبستری اسم پدر میرزا عبدالله شماره شناسنامه ــــ صادره از حوزه ــ تبریز شبستر محل تولد تبریز کوی لیل آباد تاریخ تولد روز چهارشنبه نهم شهر ربیع الآخر سال 1333 هجری قمری برابر 4/12/1292 ـ از گفتنی هر آنچه مراد بود گفته شد.

ترجمه و شرح حال علامه مفسر (ره)

علامه مفسر، جامع معقول و منقول، حضرت آیه الله معظم شیخ نصرالله شبستری (رضوان الله تعالی علیه) در روز چهارشنبه نهم شهر ربیع الآخر سال 1333 هجری قمری برابر 12/4/1292 شمسی در شهر تبریز در محله تاریخی و اصیل لیل آباد دیده به جهان فانی گشود و در روز چهارشنبه بیست و هشتم شهر ذی قعده سال ۱۴۲۴ هـجری قمری برابر با 1/11/1382 شمسی بعد از طی مراحل کمال و تحصیل مقام یقین از جهان فانی به عالم باقی و تنعم از وعده های الهی ـ جزاءهم عند ربهم ـ ارتحال نمود.

مفسر علامه (ره) بعد از آموختن سواد رسمی با تشویق و ارشاد رَه بر و پیشوای فکری خود مرحوم آیه الله شیخ کاظم شبستری وارد حوزه علمیه طالبیه تبریز و بعد از 6 سال اقامت و تحصیل و تدریس در حوزه علمیه مشهد و قم و تدریس برای تلمذ در آستان مقدس علوی (سلام الله علیه) وارد حوزه علمیه نجف اشرف و در درس سیدنا الامام آیه الله خویی (رحمه الله علیه) و فقیه عظیم الشأن آیه الله سید محسن حکیم (رحمت الله علیه) شرکت و در علوم عقلی، درس منظومه مرحوم سبزواری (ره) را در خدمت عالم جلیل القدر و یک پارچه تواضع مرحوم آقا شیخ صدرا بادکوبه ای با تحصیل خصوصی و انفرادی به پایان رساند که تعبیر مفسر علامه(ره) از مرحوم بادکوبه ای چنین است: که مرهون منت و همیشه ایشان را یاد می کنم. همچنین از خدمت استاد آغا بزرگ تهرانی صاحب الذریعه فی تصانیف الشیعه بهره فراوان برد سپس به موطن خویش تبریز بازگشته و مشغول تدریس و تبیلغ و تفسیر گردیده اند. از جمله شاگردان در قید حیات ایشان می توان از مدرس به نام حوزه علمیه تبریز استاد میرزا ابراهیم وثوقی نام برده که بخشی از کتاب لمعه کتاب صلاه و بخش قبله را از محضر مفسر علامه(ره) تلمذ کرده اند.

در کنار تالیف کتاب های ارزشمندی همانند آداب الصلاه و وفادار باشیم و دُرّ یتیم و لؤلؤ النضید در شرح زیارت عاشورا و سایر کتب، بزرگ ترین و ماندگارترین اثر باقیمانده از فقید سعید گنجینه بزرگ صوتی تفسیر قرآن کریم به زبان آذری و بخشی به صورت فارسی است در 2134حلقه صوت 45 دقیقه بدون کمترین حشو و زوائد به عنوان ذخیره ای ماندگار و منحصر به فرد برای شیفتگان قرآن است که برخی از ویژگی های آن از این قرار:

مفسر علامه (ره) به تصدیق همگان دارای مقام فخیم علمی و عملی و مشارالیه میان خواص اهل از علم بوده اند با این وجود اهتمام و تقید فقید سعید(ره) به ضبط جلسات تفسیری حاکی از ارزشمند بودن مطالب ارائه شده در تفسیر می باشد. به نحوی که تعبیر ایشان چنین است که برخی از نوارها را به عنوان تحفه به شهرها ارسال کنم.   

طرح مباحث نو و غیرمسبوق در سایر کتب تفسیری اعم از لغت پژوهی و بدایع و لطایف بلاغی آیات و رموز معرفتی و عرضه اصول و فروع عقائد به مصحف شریف و اثبات درستی و گوشزدن نمودن مطالب خرافی و ناصحیح بهمراه نقض و إبراهم آنها از شاخصه های منحصر به فرد این گنجینه صوتی محسوب می شود.

این گنجینه تفسیری در عین دربرداشتن اقول سایر مفسران فرق اسلامی در بردارنده نکاتی موشکافانه در تفسیر آیات است که به تعبیر خود مفسر علامه(ره) با مطالعه 100 دوره تفسیری شاید در 3 کتاب تفسیری یافت شود!. تعبیر مفسر علامه(ره) چنین است که خطاب تفسیر من جهانیان هستند و حیف که تفسیر به صورت ترکی بیان می شود!. (دامنه مخاطبین محدود به ترک زبانان است) 

این گنجینه تفسیر صوتی نمونه حقیقی از تفسیری با رویکردی تقریب مذاهب و فرق اسلامی است. تقید مفسر علامه(ره) به حفظ احترام و استفاده از تعابیر مودبانه در نقل اقوال مفسران در عین بیان حقائق تفسیری با محوریت مکتب حقه اهل بیت(ع) ـ که برگرفته از حدیث متواتر ثقلین است ـ بدون دامن زدن به اختلافات مذهبی در کمال متانت علمی و ادبی از دیگر امتیازات این گنجینه تفسیری صوتی است. 

التجاء و پناه به سایه ولایت اهل بیت (علیهم السلام) در کنار محبتی مملو ازدلدادگی و وابستگی قلبی و عاطفی به حضرات اهل بیت(ع) و سینه چاکی به آستان مقدس حضرت بقیه الله الأعظم (روحی له الفداء) کاملاً در بیان علامه مفسر (ره) محسوس و متبلور است. به مناسبتی در سخن از اصحاب بدر به زیارت نامه حضرت قمر منیر بنی هاشم(علیه السلام) صادر از معصوم(علیه السلام) اشاره فرمودند "أُشْهِدُ اللَّهَ أَنَّکَ مَضَیْتَ عَلَى مَا مَضَى بِهِ الْبَدْرِیُّونَ" و فرمودند شاید در طول 11 سال مفارقت از عتبات و آستان حسینی (علیه السلام) به اندازه 11 روز زیارت قمر منیر بنی هاشم (علیه السلام) را ترک نکرده ام! که این نشان از اخلاص خالصانه این شاگرد و موالی راستین به صاحبان ولایت حقه و عصمت الهیه دارد.     

این گنجینه تفسیری در کلام خود علامه مفسر(ره) در حد وسط و سطح اول و دوم از بیان معارف قرآنی بیان شده است. تعبیر علامه مفسر (ره) در دوره دوم تفسیر چنین است که توقع در دوره دوم، بیان مباحث قرآنی در سطحی بالاتر از سطح اول و دوم بود که متاسفانه در دوره دوم حتی امکان و فضای بیان حقایق سطح اول هم نبوده است که جای بسیار تاسف دارد.

علامه مفسر(ره) تصریح کرده اند که نوارها ملک شخصی و ما یملک خود من می باشد. این به جهت دور اندیشی و تدبیر بلند علامه مفسر (ره) و جلوگیری از سوء استفاده های احتمالی بوده است. از طرفی فکر روشن در کنار دور اندیشی قابل تحسین ایشان کاملاً در این فرآیند محسوس است که قبول هزینه خرید کاست در آن بازه زمانی فرموده و اینکه مقید به ضبط جلسات تفسیری بوده اند به نحویکه ملاحظه آغاز و پایان ضبط را فرموده و معطل امور مربوط به دستگاه ضبط صوت می گردند بسیار جالب توجه است.    

 

از خدواند متعال به روح متعالی و ملکوتی مفسر علامه(ره) طلب علو در جات و همنشینی با انبیاء (ص) و اولیاء (ع) و صدیقین و صلحاء و شهداء و خلوت نشینی با حاملان قرآن  از ملائکه مقربین را مسئلة می نماییم.

*تعابیر به کار رفته در مورد اساتید مفسر علامه (ره) و نیز نقل اقوال از ایشان با استناد به فرمایش خود فقید سعید(ره) است و مستندات آن موجود است.